3.1. ҚОРШАҒАН ОРТА ФАКТОРЛАРЫНЫ? ГИГИЕНАЛЫҚ СИПАТЫ. ГИГИЕНА Ж?НЕ АДАМ ЭКОЛОГИЯСЫ
Мақсатқа жету барысында, алдын алу шараларын қолдану ?ш?н ауруды? пайда болу себептер?мен алдын ала организмн?? шаршау себеб?н б?лу керек. Оны? себептер?не ?з?м?з қашаннан бер? айтып ж?рген қоршаған ортамен организмн?? ?зара байланысыны? н?тижес?нде қоршаған ортаны? адам денсаулығына ?сер ету за?дылығы болмақ, ал зерттелет?н объект? «адам - қоршаған орта».
Коршаған орта (КО) - ?лкен ауқымды алатын т?с?н?к. Со?ғы жыл-дары б?зд?? ата-бабаларымыз қолданып келген «сыртқы орта» деген т?с?н?кт?? пайда болуына қарай, басқаша атауларға ие болып ж?р. Осыған байланысты қаз?рг? заманауи терминологияны анықтауға тура келед?.
Гигиеналық тұрғыдан қарайтын болсақ қоршаған орта табиғи ж?не ?леуметт?к ?лементтерд?? жиынтығынан тұрады, яғни адам ?з?н?? ?м?р с?ру барысында сонымен тығыз байланыста бола тұрып, оған ?з?н?? ықпалын к?рсетед? ж?не оны? пайда болуына ?з ?сер?н тиг?зед? (1.2-суретт? қара).
Табиғи ?лементтерге ауа, су, тағам, топырақ, радиация, ?с?мд?ктер мен жануарлар ?лем? жатады. Адам айналасындағы ?леуметт?к ?лементтерге е?бек, тұрмыс, қоғамны? ?леуметт?к-?кономикалық қалыптасуы жатады. ?леуметт?к фактор к?п жағдайда адамны? ?м?р с?ру жағдайын анықтайды (13-тарауды толық қара).
Қоршаған орта туралы т?с?н?кке сыртқы ж?не ?нд?р?ст?к (табиғи ж?не жасанды) ортада к?ред?.
И.П. Павлов айтқандай ?шк? орта - бұл ж?йкен? ж?не басқаруды? гуморалды механизм?н қамтамасыз етет?н ?шк? жиынтық. Организмн?? ?шк? ортасы - ол зат алмасуды ?ске асыруға қатысатын жасуша ма?ындағы т?ндер құрлысымен, сұйықтарды? (қан, лимфа, т?нд?к сұйықтық) жиынтығы.
Сыртқы орта тер?н?? эпители ж?не к?легей қабатымен байланыста болатын, сонымен қатар адамны? барлық рецепторларына ?сер етет?н, қоршаған ортаны ?з к?ш?н?? ерекшел?г?не қарай жеке қабылдайтын қоршаған ортаны? б?р б?л?г? деп т?с?нуге болады. Сыртқы орта жағдайы ?р адам ?ш?н жеке жағдай болып есептел?нед?.